جو در حال تبخير سياره اي دور

اخترشناسان با كمك تلسكوپ فضايي هابل موفق به رصد غير مستقيم جو سياره اي فراخورشيدي شدند كه در اثر نزديكي به ستاره مادر خود ، جو هيدروژنيش را به سرعت از دست مي دهد.اين سياره به خانواده اي از سيارات فراخورشيدي تعلق دارد كه آنها را نوع " مشتري داغ " (hot Jupiter) مي نامند اين سيارات گازي غول پيكر همچون پروانه اي كه گرد شمعي به پرواز در آيند و به آن جذب شوند ، در فاصله نزديكي به دور ستاره اصلي خود مي چرخند . اين سياره سوزان كه HD 209458b نام دارد تنها 7 ميليون كيلومتر از ستاره خورشيد مانند خود فاصله دارد . در رصدي كه با كمك تلسكوپ فضايي هابل صورت پذيرفت اتمسفري از جنس هيدروژن بسيار داغ در اطراف اين سياره آشكار شد كه در حال تبخير در محيط اطراف خود است. در اثر اين تبخير بخشي از اين جو هيدروژني همانند دنباله اي در امتداد اين سياره امتداد يافته و ظاهري دنباله دار مانند به اين سياره بخشيده است.در زمين نيز اتفاق مشابهي در حال رخ دادن است و بخشي از گاز هاي هيدروژن جو زمين دراثر تابشهاي خورشيدي از جو زمين فرار مي كنند . البته سرعت اين فرار در مقابل سياره مورد بحث بسيار ناچيز است. اين سياره هر 5/3 روز يكبار ستاره مادر را دور مي زند كه اين نشان از فشردگي مدار اين سياره دارد.
يك تيم بين المللي از اخترشتناسان موسسه اخترفيزيك پاريس به رهبري آلفرد ويدال مجار (Alfred Vidal-Madjar) با كمك ابزارهاي تلسكوپ فضايي هابل موفق به استنتاج اين نتايج شده اند وي در گفتگويي اعلام كرد كه از رصد اين جو كش آمده كه تا 200000 كيلومتر در اطراف سياره گسترش يافته بود متحير شده است. به دليل نزديكي بسيار زياد اين سياره به ستاره مادر خود هابل نمي تواند مستقيما از آن تصوير برداري كند با وجود اين هنگاميكه اين سياره از مقابل قرص ستاره خود گذر مي كند پرتوهاي ستاره مادر در خلال عبور از جو سياره منحرف شده و علايمي از ساختارهاي جوي سياره را در خود ذخيره مي كنند. نظير اين اتفاق را هنگام غروب خورشيد مشاهده مي كنيم كه اين اتفاق سبب قرمز شوندگي قرص خورشيد مي شود. دانشمندان با بررسي طيف نور رسيده از ستاره در خلال گذر سياره از مقابل آن كه با كمك طيف نگار تلسكوپ فضايي هابل (STIS) ميسر شد ، موفق به كشف حالت قطره مانندي از گاز هيدروژن در اطراف سياره شدندكه اين نشان از فرار هيدروژن از جو اين سياره داشت. گازهاي درون جو خارجي سيارات در اثر گرماي ناشي از ستاره هاي نزديك تا آن حد گرم مي شوند كه مي توانند از دام گرانش سياره بگريزند بر طبق محاسبت انجام شده نرخ فرار گاز هيدروژن از جو اين سياره 10000 تن در ثانيه است و البته احتمال دارد اين مقدار بسيار بيش از اين حد باشد. سيارات گونه مشتري داغ ، غولهاي گازي بزرگي هستند كه در نواحي خارجي سيستم ستاره اي خود شكل گرفته و بعدا به سمت ستاره اصلي جذب شده اند .
نزديكترين فاصله مداري اين سيارات كه تا كنون شناخته شده است 7/5 ميليون كيلومتر است و داراي دوره تناوب مداري حداقل 3 روز هستند. كشف اين جو گريزان ، شايد بتواند توضيحي ارايه دهد كه چرا اين سيارات ستاره مركزي خود را در زمان كوتاهتري دور نمي زنند. HD 2094585b با قطري معادل 3/1، برابر قطر مشتري، تنها دو سوم آن جرم دارد و در مداري به دور ستاره اصلي خود مي گردد كه تنها يك هشتم قطر مدار سياره عطارد طول دارد. ستاره مادر اين سياره ستاره اي خورشيد گون است كه با قدر 7 در صورت فلكي فرس اعظم قرار گرفته و با كمك يك دوربين دوچشمي مي توانيد آن را رصد كنيد. اين ستاره 150 سال نوري از ما فاصله دارد . اين سياره در سال 1378 خورشيدي مورد توجه اختر شناسان قرار گرفت ،چرا كه براي اولين بار دانشمندان توانستند با استفاده از پديده گذر سيارات از مقابل قرص ستاره ها اين سياره را كشف كنند . در سال 1380 نيز بار ديگر اين ستاره و سياره همدمش مورد توجه قرار گرفتند . در آن سال هابل توانست در بخشهايي از جو اين سياره مولكول سديم پيدا كند و بنابراين اين سياره نخستين سياره فرا خورشيدي شد كه جو آن مورد بررسي قرار گرفته بود . هم تكنون براي بار دگر اين سياره فرا خورشيدي كههمچون پروانه اي گرد ستاره اصلي خود مي گردد در كانون توجه اخترشناسان به خصوص سياره شناسان قرار گرفته است.